Robert Johnson, een van de meest iconische bluesmuzikanten van de jaren 1930, is vooral bekend om zijn vermeende pact met de duivel. In De Laatste Dagen van Robert Johnson, uitgegeven door Concerto Books, kiest striptekenaar Frantz Duchazeau ervoor om een realistischer beeld te schetsen van deze legendarische bluesman. In plaats van zich te concentreren op het mysterie rond Johnsons pact, vertelt Duchazeau het tragische verhaal van een rondzwervende muzikant die slachtoffer werd van racisme, armoede, slechte alcohol en persoonlijke tragedies. Tegelijkertijd had Johnson te maken met een nieuwe concurrent: de jukebox. Ondanks deze obstakels werd hij een blijvende legende in de muziekwereld en een van de eerste slachtoffers van het beruchte "club van 27", waartoe artiesten als Janis Joplin, Jimi Hendrix en Amy Winehouse behoren.
Een getroebleerd leven
Wie was Robert Johnson? Volgens Frantz Duchazeau was Johnson een getalenteerde bluesmuzikant die opgroeide in het Mississippi-delta, waar hij op jonge leeftijd in de katoenvelden werkte en zichzelf leerde spelen op de mondharmonica en later op de gitaar. Zijn leven kende echter veel tegenslagen. Zo kende hij zijn vader niet, werd hij door zijn moeder verlaten en verloor hij op jonge leeftijd zijn vrouw tijdens de bevalling. Deze gebeurtenissen markeerden wat Duchazeau "zijn drie sterfgevallen" noemt: de momenten in zijn leven waarin hij telkens opnieuw instortte.
Na een periode van isolatie en persoonlijke strijd werd Robert opgevangen door muzikant Ike Zimmerman, die hem de kneepjes van het gitaarspel leerde. Na deze leertijd keerde Robert terug en wist hij zijn critici te imponeren met zijn vernieuwde gitaartechniek. Hij verwierf een sterke reputatie in het Zuiden van de Verenigde Staten, waar hij rondreisde van stad naar stad, optredend in bars en kroegen.
De invloed van Robert Johnson op het moderne blues
Wat maakt Robert Johnson zo'n legendarische figuur in de muziekgeschiedenis? In de jaren zestig ontdekten artiesten als Eric Clapton en Keith Richards van The Rolling Stones zijn opnames opnieuw. Johnson werd een sleutelfiguur in de ontwikkeling van de moderne blues en beïnvloedde generaties muzikanten. Zijn techniek, waarbij hij met zijn duim op de lage snaren speelde, was revolutionair en is vandaag nog steeds herkenbaar in het genre.
De levensstijl van een bluesman in de jaren dertig was echter verre van glamoureus. Johnson, zoals vele bluesmuzikanten in die tijd, leidde een bestaan als een soort zwerver. Ze reisden van de ene bar naar de andere, overnachtten in goedkope hotels en verdienden slechts een paar centen per optreden. Het vooruitzicht op een betere toekomst via de muziek was voor velen slechts een droom, aangezien de levensverwachting van bluesartiesten laag was en hun enige hoop was om op te treden voor een publiek dat hun muziek waardeerde.
Jukeboxes en raciale segregatie
Een interessante ontwikkeling in Johnsons tijd was de opkomst van de jukebox, die langzaam de levende muzikanten in bars begon te vervangen. Toch bood dit nieuwe medium ook kansen, aangezien het bluesmuzikanten zoals Robert Johnson hielp om lokale bekendheid te verwerven.
In de segregatie van de jaren 1930 waren de optredens van bluesartiesten beperkt tot de zwarte gemeenschap, die in armoedige houten huizen leefde, afgescheiden van de witte bevolking. Voor veel Afro-Amerikanen waren bluesavonden in goedkope bars met slechte drank de enige ontsnapping aan de dagelijkse ontberingen.
Een mysterieuze dood
Hoe Johnson stierf, blijft een mysterie. De meest gangbare theorie is dat hij werd vergiftigd door een jaloerse barman wiens vrouw hij had verleid. Op de avond van zijn dood zou Johnson hevige buikpijn hebben gehad en uiteindelijk zijn bezweken aan een vorm van gif die normaal gesproken niet dodelijk is. Hij overleed op 27-jarige leeftijd, waarmee hij de allereerste artiest werd die toetrad tot de inmiddels beruchte "club van 27".
Mythe versus realiteit
Hoewel het verhaal van Robert Johnson vaak verweven is met het idee dat hij een pact met de duivel zou hebben gesloten, kiest Frantz Duchazeau ervoor om dit aspect slechts kort te benoemen. Hij focust liever op de harde realiteit van Johnsons leven, zijn persoonlijke trauma's en de moeilijke omstandigheden waarin hij leefde en werkte. Dit geeft een menselijker, realistischer beeld van de blueslegende.
Duchazeau’s grafische roman is krachtig, met zijn kenmerkende zwart-wittekeningen die een rauwe, houtskoolachtige textuur hebben. De expressieve tekenstijl en de beklemmende atmosfeer van het diepe Zuiden van de Verenigde Staten worden op sublieme wijze in beeld gebracht.
Een pakkende afsluiting
De Laatste Dagen van Robert Johnson is een meeslepend en tragisch verhaal dat de lezer niet alleen meeneemt in de wereld van de blues, maar ook in de innerlijke strijd van een man die zijn hele leven op zoek was naar verlossing, zowel door zijn muziek als in zijn persoonlijke leven. Het is een aanrader voor iedereen die niet alleen van muziek houdt, maar ook van verhalen over het harde bestaan van legendarische figuren.
De strip Love in Vain is ook één van die uitzonderlijke mooie werken over de muzikant. De strip werd op Italiaans model uitgebracht bij Sherpa en is een absolute aanrader.
Bekijk en bestel hier Love in Vain van Mezzo en Dupont JM, uitgegeven bij Sherpa.
Met De Laatste Dagen van Robert Johnson voegt Frantz Duchazeau een belangrijke bijdrage toe aan het groeiende aantal strips dat zich richt op het leven van deze muzikale pionier. Het boek roept op om niet alleen te lezen, maar vooral te luisteren naar de blues van Robert Johnson terwijl je door de prachtige pagina’s bladert.
Bekijk en bestel hier de strip " De laatste dagen van Robert Johnson" uitgegeven door Concerto books.
Noot : Het album verscheen begin 2024 in het Frans. De reden dat de strip niet wordt uitgegeven in Amerika zou kunnen liggen in het feit dat een witte tekenaar een zwarte zanger portretteert, wat wordt gezien als culturele toe-eigening. Uitgeverijen zoals Drawn & Quarterly, Fantagraphics en Mad Cave hebben het werk inmiddels afgewezen. Concerto Books had echter geen bezwaar tegen een Nederlandse vertaling.